Sinema üzerine bir söyleşi: Yücel Ünlü

Sitemiz yazarlarından Gürel Sürücü arkadaşımızın sinema ve belgesel üzerine Yücel Ünlü ile yaptığı bir söyleşi çalışması.

Yücel  Ünlü ‘nün Özgeçmişi

1965 Ankara. Gazi Ün. İletişim Fak. Radyo, TV. Sinema Bölümü mezunu olan Yücel Ünlü  yüksek Lisansını Ankara Ü. Halkbilim Bölümü’nde tamamlamıştır. 1989-1996 yıllarında 7 yıl TRT’de sözleşmeli olarak çalışmıştır. TRT’de birçok program, dizi ve belgesel filmde yönetmen, yapım yardımcısı, metin yazarı gibi görevlerde bulunmuştur.   1997- 2018 yılları arasında serbest yönetmen olarak reklam ve tanıtım filmleri çekmiştir.  1999 dan itibaren birçok STK’da ve üniversitelerde film yönetmenliği, reklam ve belgesel konularında dersler vermiştir. Sinematek Derneği’nin kurucusu olup, ulusal ve uluslararası bir çok festivalde jüri üyeliği yapmıştır.
Halen belgesel filmler çekmekte, ders vermekte ve projeler yürütmektedir.

Gürel Sürücü: Sanat anlayışınız ve yaklaşımlarınız ışığında, sizin için sinema ne ifade ediyor?

Yücel Ünlü: Sinema benim için iki yönüyle öne çıkan bir sanat. İlk boyutunda fiziksel olarak haz salgılarına neden olur. Dramda ağlarsın, komedide gülersin, korku filminde tüylerin diken  diken olur, pornografik bir filmde erekte olursun, yani haz duygusuyla içsel bir boşalım yaşarsın. bu tür filmleri izlersin ve biter. Birer tüketim aracıdır. Kafayı boşaltırsın. Bir süreliğine günlük hayattan uzaklaşırsın.

İkinci yönü ise düşünseldir, felsefidir. Başka coğrafyalarda geçen farklı olaylar, başka insanların hikâyelerini izlersin ve kendini sorgularsın. Ben kimim, neredeyim, ne düşünüyorum. Hayata, sanata nasıl bakıyorum? Bu yönüyle pasif bir izleyici yerine politik, aktif bir izleyici olursun.

Ben belgesel sinema yaptığım için ikinci yol benim için daha önemli. Gerçeği aramak, hayata bakışımı belgesele yansıtmak isterim. Belgesel sanıldığı gibi nesnel ve tarafsız değildir bana göre. Öznel ve taraflıdır. Benim öznelimden benim tarafımdan anlatılan bir hikâyedir. İzleyeni benim bakış açıma getirmeye çalışırım, benim gördüklerimi görmesini, benim anladığımı anlamasını sağlamak isterim.

Gürel Sürücü: Film yaparken en çok hangi aşamayı seviyorsunuz: yazım, çekim veya kurgu? Bu aşamalardan hangisi sizin için daha anlamlı ve heyecan verici?

Yücel Ünlü: Belgesel film yaparken biraz tek kişilik dev kadro olursunuz. Fikir sizindir ve gerçekliği kanıtlayabileceğiniz bir fikir olmalıdır. Gerçekliğinin gerekçesini sunma “justification” derken, yapacağınız filmin hikayesinin sizinle ne ilgisi var,  sorusunun yanıtıdır. Yani hikaye sana nasıl dokunuyor, sen bu hikayenin  neresindesin?. Gıda Emperyalizmi ve Haşhaş Belgeselim için örnek vermem gerekirse; Anne  dedem Mihalıççık’ ta haşhaş eken bir çiftçi idi. Haşhaş ekiminin yasaklandığı dönemde başka  bir ürün ekemediler. Dayımlar çalışmak için Kocaeli’ ne iç göçmek zorunda kaldılar. Aile dağıldı. ABD’nin zorlamasıyla koca bir ülkede haşhaş ekimi 3 yıl yasak kaldı ve haşhaş ekimiyle geçinen 100 bin çiftçi yurt içi ve yurt dışına göçmek zorunda kaldı. Yani bu belgeselde ben cebimdeki bir hikâyeyi anlatıp doğruluğunun gerekçelerini sundum.

Şimdilerde üzerinde çalıştığım. “Su Perilerinin Tuhaf Hikâyesi” de öyle. Öğrencilik yıllarında önünden geçtiğimiz, buluşma yeri olarak burayı işaret ettiğimiz bir heykel. O zamanlar bu heykelin belgeselini yapacağımı bilseydim her gün fotoğraflardım ya da filme alırdım. *(Linki sayfa sonunda)

Belgesel metni yazımını özellikle araştırma sürecini severim. Konuyla ilgili okumak yeni bilgiler öğrenmek ve en önemlisi yeni belgelere ulaşmaktan büyük haz alıyorum. Çekim süreci de güzeldir. Fakat en zorlandığım kurgu aşamasıdır. Anlatım dilini oturtmak, belgeselin süresi boyunca bunu tutturmak, doğru görselleri yerinde kullanmak beni çok zorluyor.

Gürel Sürücü: Sinema dili olarak kendinize örnek aldığınız ya da etkilendiğiniz bir yönetmen var mı? Bu yönetmenin tarzı sizin çalışmalarınıza nasıl yansıdı?

Yücel Ünlü: Bir çok yönetmenden farkında olmadan etkilenmiş olabilirim. Fakat izlediğim tüm filmleri,
belgeselleri bir imbikten geçirdiğim için, kimin ne etkisi oluyor fark edemem.

Yönetmenlerden çok bazı ressamların, fotoğrafçıların kadrajları, ışığı, rengi kullanışı, beni daha çok etkilemiştir belki de.

Gürel Sürücü: Türkiye’ de sinema yapmanın en zor yanlarını sizce neler oluşturuyor? Bağımsız
sinema ile ana akım sinema arasında duruşunuzu nasıl tanımlarsınız?

Yücel Ünlü: Zorluklara gelince; Belgesel neyse de Sinema filmi yapmak büyük maddiyat gerektiren işler. Belgesel yaparken tek tabanca olarak daha düşük bütçelerle çalışabiliyorsunuz. Sinema filmi ise büyük bütçe gerektiren işler.

Ben bağımsız belgeseller yapıyorum. Masalsı gerçekçiliği seviyorum. Derdim gerçeği, doğruyu, kendimce anlatmak ve hepimiz bir anlatıcıyız. Mağara resimlerini çizen atalar, pazarda destan satan destancı, kahvehanede şiir okuyan, masallar anlatan hakavati (hakikatçi) ne ise ben de kendimi onlar gibi görüyorum. Sadece kullandığımız araçlar farklı.

YÜCEL ÜNLÜ ÇALIŞMALARI

Belgesel Fimler
Ankara Kale İçi Evleri (1989-Okul Bitirme Filmi),
Çıkrıkçılar Yokuşu (1990), Belgesel
İzzet Kezer, Gazetecinin Ölümü (Yapımcı: ÇGD – 1993)
Polatlı Belgeseli (Yapımcı: Polatlı Belediyesi – 1994),
Kömür Toplayıcıları (Yapımcı: Zonguldak Amele Birliği – 1999)
Çay Belgeseli (2005) Yapımcı: Özçay Çay Kooperatifi
Sokak Lezzetleri (2006 – 2009) TV programı
Çarşı Pazar (2010) 26 Bölüm TRT Kültür-Gezi Belgeseli
Gıda Emperyalizmi ve Haşhaş (2011) Belgesel, Kültür Bakanlığı
Kiraz Zamanı (2013) Belgesel
Çamurdaki İzler (2014) Belgesel
Alman Bahçesi (2015) Belgesel, Almanya Büyükelçiliği
Ankara Tiftik Keçisi (2016) Tanıtım Filmi
Gülsin Onay: Piyanist (2017) Belgesel
Su Perilerinin Tuhaf Hikayesi 2025, Belgesel
*Teaser Link: https://youtu.be/5oagQTyPEPs

Yapımcı
Boğaziçi / Bir Deniz Yolunun Anlatılmamış Hikayesi (2016)
Yer Altındaki Kapadokya (2018)